بررسی و نقد اندیشه های جلال الدین دوانی در تفسیر شعر حافظ

پژوهش حاضر به نظرگاه فکری دوانی در شرح و تفسیر برخی اشعار حافظ پرداخته است. در این اثر بر آن بوده¬ایم که آرا و اندیشه¬های محقق دوانی را در تفسیر اشعار حافظ شیرازی توصیف و تحلیل کنیم. در تدوین این تحقیق ابتدا کلیه¬¬ی آثار پارسی و تازی چاپی دوانی را بررسی و از خلال مطالعه¬ی آنها اصول و مبانی اندیشه¬ی او را تعیین کرده¬ایم و سپس با استفاده از رساله¬هایی که وی در شرح اشعار حافظ نوشته و همچنین با مراجعه به دیگر آثار دوانی که در آنها از اشعار این شاعر نامور استفاده کرده است، به بررسی روش تفسیری و تفاسیر روشمند دوانی پرداخته¬ایم.جلال الدین محمد محقق دوانی (830-908ق) اولین شارح اشعار شمس الدین محمد حافظ شیرازی است که رساله¬هایی در شرح برخی اشعار او نوشته است. وی گذشته از ابیات فراوانی که از حافظ در کتب و رسایل و مکتوبات خود آورده، بر پاره¬ای از اشعار او نیز شرح نوشته است. با توجه به قرابت زمانی و وحدت مکانی دوانی با حافظ، شرح او بر حافظ از اهمیتی ویژه¬ برخوردار است و بی شک آشنایی با اندیشه¬های این مفسر شعر حافظ، می¬تواند زوایا و گوشه¬هایی پنهان از ذهن و زبان شاعر را برای ما روشن کند. بدین منظور پژوهش حاضر به نظرگاه فکری دوانی در شرح و تفسیر برخی اشعار حافظ پرداخته است. در این اثر بر آن بوده¬ایم که آرا و اندیشه¬های محقق دوانی را در تفسیر اشعار حافظ شیرازی توصیف و تحلیل کنیم. در تدوین این تحقیق ابتدا کلیه¬¬ی آثار پارسی و تازی چاپی دوانی را بررسی و از خلال مطالعه¬ی آنها اصول و مبانی اندیشه¬ی او را تعیین کرده¬ایم و سپس با استفاده از رساله¬هایی که وی در شرح اشعار حافظ نوشته و همچنین با مراجعه به دیگر آثار دوانی که در آنها از اشعار این شاعر نامور استفاده کرده است، به بررسی روش تفسیری و تفاسیر روشمند دوانی پرداخته¬ایم. بدین ترتیب نوشته¬ی حاضر طی چهار فصل به مسائل ذیل اختصاص دارد: در فصل آغازین پس از اشاره¬ای مختصر به شرح زندگی و سرگذشت جلال ¬الدین دوانی، شخصیت علمی و ادبی او معرفی گردیده است. فصل دوم به افکار و اندیشه¬های دوانی اختصاص دارد. در این فصل کوشیده¬ایم آرا و عقاید کلامی و فلسفی و عرفانی او را تبیین کنیم و در آیینه¬ی آثارش جهان اندیشه¬¬اش را به تصویر کشیم. فصل سوم ناظر بر روش تفسیری دوانی است و در این فصل مبانی نظری شرح¬نویسی دوانی مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل چهارم نیز دیدگاه¬ها دوانی در تفسیر برخی ابیات حافظ تبیین و میزان هم¬خوانی آرا و افکار دوانی با مفاهیم و معانی اشعار حافظ تعیین شده است.